سلام دوستان محکینویی

در ادامه مجموعه مهارت‌های مطالعه به مقوله منابع اطلاعاتی برای مطالعه رسیدیم. در واقع یکی از مهمترین مهارت‌ها برای یک دانش‌آموز یا دانشجو و حتی استاد دانشگاه شناخت و دسترسی به منابع اطلاعاتی مناسب می‌باشد. منابع اطلاعاتی توانایی تحقیق و استفاده از مطالبی که پشتیبان مطالعه شما باشد یا تفسیرهای متفاوتی از موضوع مورد مطالعه شما ارائه دهد، یک جنبه ضروری مطالعه و یادگیری است.

ویژگی منابع اطلاعاتی

در درجه اول درباره منابع اطلاعاتی برای مطالعه باید بدانید که کجا به دنبال اطلاعات بگردید، چگونه به آن دسترسی داشته باشید و چگونه از آن استفاده کنید. همچنین باید بتوانید منابع خود را به دقت بررسی کنید تا بررسی کنید که مرتبط هستند و ماهیت مناسبی برای گنجاندن در کار شما دارند. همچنین می‌توانید با تماس با کارشناسان محکینو برای انتخاب منابع از ما کمک بگیرید.

جستجوی اطلاعات

ممکن است به طور خودکار فرض کنید که کتاب‌های درسی مدرسه و دانشگاه منبع اصلی اطلاعات زمانی هستند که در یک برنامه تحصیلی رسمی مشغول هستید. این ممکن است تا حدی درست باشد، معمولاً نیازی به زیر سؤال بردن اعتبار چنین متونی نیست. با این حال، بسیاری از منابع اطلاعاتی دیگر وجود دارد که نباید نادیده گرفته شوند. این منابع عبارتند از: اینترنت، روزنامه‌ها، مجلات، برنامه‌های رادیویی یا تلویزیونی، بروشورها، عکس‌هاو … .

در دسته کتاب‌ها انواع و ژانرهای مختلفی وجود دارد، به عنوان مثال: داستانی و غیرداستانی، از جمله لغت‌نامه‌ها، دایره‌المعارف‌ها، زندگی‌نامه‌ها، سالنامه‌ها، آرشیوها، سالنامه‌ها و اطلس‌ها. حتی دسته‌های بیشتری از وب سایت‌ها و سایر منابع اینترنتی وجود دارد. همه منابع اطلاعاتی بسته به موضوع تحقیق یا پروژه‌ای که روی آن کار می‌کنید می توانند مرتبط باشند.

درک این نکته مهم است که همه اطلاعات دارای درجه خاصی از اعتبار خواهند بود. یک سند را می‌توان به راحتی جعل کرد یا تغییر داد، به خصوص در اینترنت که هر‌کسی می‌تواند هر چیزی را منتشر کند. بنابراین لازم است هنگام تصمیم‌گیری از کدام اسناد در زمینه مطالعه خود از قضاوت استفاده کنید.

اطلاعات خود را از کجا دریافت کنید:

منابع اطلاعاتی برای مطالعه زیادی در دسترس شما به عنوان یک دانش آموز است. لیست زیر نمی‌تواند که همه منابع اطلاعاتی را پوشش دهد، بلکه حاوی منابع اصلی است که احتمالاً برای شما مفید است.

دانشجویانی که برای مطالب پژوهشی یا پروژه‌ها و پایان‌نامه‌های خود برای اطمینان از مطابقت با استانداردها و قوانین آکادمیک، از هر کجا که اطلاعات خود را دریافت می‌کنید، باید منابع خود را یادداشت کنید. در مورد کتاب‌ها و مجلات، اگر قصد استفاده از نقل قول یا ترجمه یا خلاصه‌نویسی از هر نشریه‌ای را دارید، باید توجه ویژه‌ای به یادداشت شماره صفحات داشته باشید. برای منابع اینترنتی حداقل به (URL آدرس وب) نیاز دارید. ارجاع صحیح را نادیده نگیرید، سرقت ادبی یک جرم جدی تحصیلی است – اگر به درستی ارجاع ندهید یا نحوه ارجاع را درک نکنید، تکالیف شما احتمالاً شکست خواهند خورد.

منابع کتابخانه‌ای

اغلب می‌توان بدون عضویت به یک کتابخانه فیزیکی رفت و در قفسه‌ها جستجو کرد و به نشریات و منابع دیگر دسترسی داشت. اگر در مدرسه یا دانشگاه تحصیل می کنید، احتمالاً به کتابخانه آنها دسترسی خواهید داشت. بسیاری از کتابخانه‌ها دارای یک سیستم بازیابی برای کمک به شما برای مکان‌یابی اسناد هستند، چنین سیستم‌هایی معمولاً از طریق رایانه قابل دسترسی هستند، اگرچه برخی از سیستم‌های قدیمی هنوز وجود دارند. سیستم‌های بازیابی به شما امکان می‌دهند تا پایگاه داده‌ای از عناوین موجود در کتابخانه را جستجو کنید، برای دیدن فهرستی از انتشارات موجود معمولاً توسط نویسنده، عنوان کتاب یا نشریه یا وارد کردن اصطلاحات گسترده‌تر، مانند موضوعی که در حال تحقیق هستید.

در حال حاضر، به‌ویژه در مؤسسات آموزشی، دسترسی به کتابخانه‌ها و اسنادی که در آنها نگهداری می‌شود، به صورت آنلاین رایج است. مزایای آشکار متعددی برای این وجود دارد:

شما می توانید به اطلاعاتی که می خواهید دسترسی داشته باشید، نه فقط زمانی که کتابخانه فیزیکی باز است.

شما می توانید از هر جایی که به اینترنت متصل است به اطلاعات دسترسی داشته باشید.

از آنجایی که اسناد(کتاب، مجلات، مقالات و غیره) به صورت الکترونیکی نگهداری می‌شوند، افراد زیادی می‌توانند به طور همزمان یک سند را مطالعه کنند. می‌توانید اسناد الکترونیکی یا کل کتابخانه‌های اسناد را به سرعت جستجو کنید تا اطلاعات مربوطه را بیابید.

همچنین برخی از معایب احتمالی «کتابخانه دیجیتال» وجود دارد:

ممکن است اسناد موجود به صورت الکترونیکی محدود باشد. این تا حدی بستگی به این دارد که دانشگاه شما در کدام اسناد مشترک شده یا نسخه الکترونیکی آن را خریداری کرده است. اسناد قدیمی و تاریخی ممکن است به صورت الکترونیکی در دسترس نباشند.

منابع اینترنتی

با پیشرفت‌های امروز تکنولوژی میتوان گفت که جایگاه اول میزان استفاده کاربران در سراسر جهان را  به خود اختصاص داده با اینکه بسیاری از ظرفیت‌های آن هنوز در دسترس قرار نگرفته برای مثال با اجرا شدن کامل اینترنت نسل 3 و زیر مجموعه‌های آن نظیر NFTها و هوش مصنوعی(AI) ، متاورس و … شاهد تحولی بزرگ در کیفیت و کمیت منابع درسی خواهیم بود. با اینحال امروزه حجم خارق‌العاده‌ای از اطلاعات به صورت آنلاین، از طریق صفحات وب، وبلاگ‌ها، انجمن‌ها، رسانه‌های‌اجتماعی، کاتالوگ‌ها و غیره در دسترس است. از آنجایی که اطلاعات بسیار زیادی در دسترس است و از آنجا که چنین اطلاعاتی می‌تواند به سرعت و به راحتی توسط هر کسی و در هر زمان منتشر شود، مهم است که در انتخاب منابع موثق هوشیار باشید.

برای بسیاری از موضوعات اینترنت می‌تواند مکان بسیار مهمی برای تحقیق باشد. در برخی از رشته‌ها، اینترنت ممکن است مناسب‌ترین یا تنها راه جمع‌آوری اطلاعات باشد. این می‌تواند به ویژه در مورد موضوعات مرتبط با فناوری یا امور جاری صادق باشد. هر زمان که از اینترنت برای تحقیق استفاده می‌کنید، به یاد داشته باشید که تألیف، اعتبار و اصالت اسناد اینترنتی اغلب دشوار است. به همین دلیل هنگام استفاده از اینترنت برای تحقیقات دانشگاهی باید هوشیار باشید و مراقب باشید.

اگر به طور رسمی در مدرسه، کالج یا دانشگاه تحصیل می‌کنید، باید دستورالعمل‌های موسسه شما برای استفاده از منابع اینترنتی در کار خود را بررسی کنید. اگر منابع شما عمدتاً از منابع آنلاین باشد – به ویژه منابعی که به طور خاص توسط استاد راهنما شما تأیید نشده‌اند، ممکن است برخی موسسات شما را با علامت‌گذاری کارتان جریمه کنند.

سایت‌های مرجع

هنگام تحقیق آنلاین از قضاوت خوب و عقل سلیم استفاده کنید. مناسب یا مفید بودن منبعی تا حد زیادی به حوزه تحصیلی شما بستگی دارد. چند نکته سریع برای تحقیقات عمومی اینترنتی:

نام دامنه سایت را بررسی کنید. معمولاً نام های دامنه‌ای که شامل .ac می‌شوند. یا ..edu  موسسات آموزشی هستند. نام های دامنه ای که به .gov ختم می‌شوند برای اهداف دولتی محفوظ هستند. در بریتانیا، نام‌های دامنه .gov.uk و .ac.uk تابع قوانین واجد شرایط بودن سخت‌گیرانه‌ای هستند که توسط UKERNA(انجمن شبکه‌های آموزشی و پژوهشی انگلستان) تعیین شده است. این بدان معنی است که آنها فقط می توانند توسط مؤسسات آموزشی یا دولتی استفاده شوند. معمولاً چنین قوانینی برای ثبت.com، .org، .net یا بسیاری از انواع نام‌های دامنه رایج و منطقه‌ای دیگر وجود ندارد. برای مثال، برای ثبت نام دامنه co.uk. لازم نیست در بریتانیا باشید یا معیار خاصی را رعایت کنید. این بدان معنا نیست که .com(یا سایرین) منابع اطلاعاتی خوب و قابل اعتمادی نیستند، فقط مراقب کیفیت باشید.

چگونه به منبع رسیدید؟ اگر پیوندی را از کالج یا دانشگاه خود دنبال کردید، این احتمال وجود دارد که به خواندن مقاله آنلاین تشویق شوید. اگر منبع را از طریق یک موتور جستجو یا پیوندی در وب سایت دیگری پیدا کردید، ممکن است لازم باشد آن را با دقت بیشتری بررسی کنید.

برای شروع، ممکن است استفاده از جستجوی Google Scholar (به جای گوگل معمولی) مفید باشد. Google Scholar نتایج را از کتاب‌ها، مجلات و سایر منابع دانشگاهی برمی‌گرداند.

آموزش مجازی در ایران

در ایران نیز چند سالی است که آموزش آنلاین با گسترش فضای مجازی رونق زیادی گرفته از سایت‌های مخصوص به آموزش آنلاین نظیر فرادرس، مکتب‌خونه و حتی بزودی محکینو پلتفرم‌های آنلاین یادگیری خود را ارائه داده‌اند. نحوه عملکرد این مجموعه‌ها به این صورت معلمان و اساتید مدارس و دانشگاه در حوزه‌های مختلف محتوای آموزشی خود را به صورت جلسات آنلاین یا آفلاین یا ترکیبی از هردو در ارائه می‌دهند. دانش‌آموزان و دانشجویان هم با امکان مقایسه و تماشای نمونه تدریس‌ها و نظام رتبه‌بندی پلتفرم‌ها می‌توانند اقدام به تهیه محتوای آموزشی خود کنند. البته مجموعه‌های ارائه دهنده این خدمات به چند سایتی معرفی کردیم محدود نیستند و برخی از مدرسین هم محتوای آموزشی خود را در بستر YouTube یا آپارات(سایت فارسی زبان) عرضه می‌کنند.

منابع از کتابشناسی

یک روش دیگر برای یافتن اطلاعات، کتاب‌ها یا انتشارات هستند، که ممکن است با موضوع مورد تحقیق ارتباط داشته باشد، بررسی کتاب‌شناسی متون اصلی یا کتاب‌های مرتبط است. نویسندگان با سایر محققان مشورت خواهند کرد و با بررسی کتاب‌شناسی آنها، انتشارات مرتبطی را کشف خواهید کرد که ممکن است تحقیقات شما را تقویت کند. برخی از نویسندگان همچنین نیز فهرستی از خواندن توصیه شده را ارائه می‌دهند و از آنجایی که قبلاً در زمینه موضوع تحقیق کرده‌اند، ممکن است ارزش یافته‌های آنها را داشته باشیم.

منابع از همکاران

همیشه ارزش این را دارد که در مورد مطالعه خود با دوستان، خانواده و همکاران بحث کنید – اغلب متوجه خواهید شد که آنها دیدگاه‌های جالبی دارند و گاهی اوقات ممکن است بتوانند به منبع اطلاعات کمک کنند. برای مثال، شخصی را بشناسند که کتاب‌ها یا منابع دیگر را به شما بدهد و بتواند به شما قرض دهد.

سخن پایانی

امیدوارم که مطالب گفته شده برای شما مفید بوده باشد اما نکته پایانی این مقاله اینکه ما در عصر حاضر با دسترسی به اقیانوس بی‌پایان اطلاعات و مقالات قرار داریم و از طرفی فرصت محدود در اختیار داریم، پس شناسایی درست و آگاهانه منابع مطالعاتی امری بسیار حیاتی برای حفظ مهم‌ترین سرمایه انسانی یعنی زمان می‌باشد.

/منبع